Krzewiciele tradycji kopernikańskiej otrzymali medale

Wczoraj w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta Torunia, zorganizowana z okazji obchodów 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.

Po wprowadzeniu przez poczet sztandarowy chorągwi miasta odegrany został hejnał Torunia. Uroczystą sesję Rady Miasta otworzył przewodniczący Rady Miasta prof. Marcin Czyżniewski, który odczytał okolicznościowy list od prezydenta RP Andrzeja Dudy. Prezydent objął patronat honorowy nad obchodami 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w Toruniu. Następnie przewodniczący przypomniał o dwóch odrębnych uchwałach Senatu i Sejmu RP upamiętniających astronoma. Podobne uchwały przyjęły także Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Rada Miasta Torunia.

Dzisiejszą uroczystą sesją Rady Miasta chcemy uczcić pamięć wielkiego torunianina, wyrazić dumę, że łączy nas ta wyjątkowa przestrzeń, z którą sami związaliśmy swoje życie, oddać szacunek rewolucyjnemu dziełu, które zmieniło widzenie świata i sposób poznawania jego praw, wreszcie podkreślić, że traktujemy przesłanie Mikołaja Kopernika, wynikające z jego życia i dzieła, jako ponadczasowe i niezmiennie aktualne – podkreślił w swoim przemówieniu prof. Marcin Czyżniewski. – Znaczenie Mikołaja Kopernika wynika w oczywisty sposób z jego największego dzieła, będącego zarazem jednym z największych przejawów ludzkiego geniuszu w całej historii cywilizacji. Mikołaj Kopernik podejmował liczne działania na rzecz swojego otoczenia, z których każde zasługuje na pamięć i szacunek, zachował głęboką lojalność wobec swojej ojczyzny, zwłaszcza tej małej, której poświecił większość swojego życia, był wzorem cnót i wartości cennych także w naszych czasach. Cieszył się szacunkiem współczesnych nie jako wielki astronom, lecz jako prawy i sumienny człowiek.

Rocznicową opowieść o Mikołaju Koperniku przewodniczący Rady Miasta oparł na postaci sądzonego właśnie przez dyktaturę Łukaszenki Andrzeja Poczobuta. Ten białoruski opozycjonista i działacz polonijny powiedział kiedyś: “człowiek nie wybiera w jakim czasie żyje, ale może wybrać jak w tym czasie żyć“.

Chcemy uhonorować najsławniejszego obywatela w dziejach naszego miasta i jednocześnie polskiego uczonego, który odmienił życie cywilizacji. Całoroczne uroczystości kopernikańskie mają swoje dostojne uzasadnienia i inspiracje. Najważniejsze z nich dotyczą oczywiście samego Kopernika: przyszły astronom urodził się bowiem w Toruniu dokładnie 19 lutego 1473 roku w rodzinie kupca Mikołaja Kopernika i jego żony Barbary Watzenrode. W Toruniu spędził swoje dzieciństwo, ukończył uznaną szkołę parafialną przy Świętych Janach i stąd wyruszył w wielki świat, mając zaledwie 18 lat – powiedział prezydent Torunia Michał Zaleski. – Tradycja kopernikańska kształtowała i wciąż kształtuje potencjał i wizerunek Torunia, o którym z dumą mówimy, że to miasto Mikołaja Kopernika. W toruńskiej przestrzeni Kopernik jest wszędzie: w edukacji uniwersyteckiej, badaniach naukowych, ochronie zdrowia, integracji środowiska studenckiego, oświacie szkolnej i wychowaniu przedszkolaków, międzynarodowych turniejach sportowych, tradycjach ruchu harcerskiego,  w biznesie i tradycji piernikarskiej, handlu i gastronomii, ruchu przewodnickim i hotelarstwie, przewozach taksówkarskich,  a także w działalności samorządu miejskiego, spółdzielczości mieszkaniowej i bankowej. 

Pamiątkowym medalem wybitym specjalnie z okazji obchodów Roku Mikołaja Kopernika uhonorowane zostały osoby i instytucje życia publicznego szczególnie zasłużone w Toruniu, w Polsce i w świecie dla zachowania tradycji kopernikańskiej. Medal został zaprojektowany przez profesor Alicję Majewską: toruńską mistrzynię medalierstwa oraz obiektu rzeźbiarskiego, związaną z Wydziałem Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Na awersie medalu znajdują się: napis „Mikołaj Kopernik”, portret astronoma, zarys kręgów planetarnych z Ziemią oraz daty „1473-2023”. Na rewersie umieszczono: personifikowane Słońce ponad panoramą toruńskiej starówki, napisy „Toruń” oraz „550”, a także kręgi planetarne z Merkurym, Wenus i Ziemią.

Medal otrzymali naukowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu: 

• prof. Teresa Borawska, znawczyni czasów Kopernika, szefowa Pracowni Kopernikańskiej UMK i autorka wielu prac poświęconych kulturze średniowiecza oraz czasów nowożytnych Pomorza i Warmii ze szczególnym uwzględnieniem środowiska Kopernika oraz recepcji jego teorii. Jest autorką rozprawy habilitacyjnej „Życie umysłowe na Warmii w czasach Mikołaja Kopernika”, a także współautorką obszernej monografii „Mikołaj Kopernik i jego świat. Środowisko. Przyjaciele. Echa wielkiego odkrycia”, która w 2015 r. została uznana przez Kapitułę Nagrody im. Jana Jędrzejewicza za najlepszą polskojęzyczną książkę poświęconą historii nauki i techniki
• prof. Janusz Małłek, wybitny toruński historyk, znawca dziejów Prus Książęcych i Królewskich, pierwszy dziekan Wydziału Nauk Historycznych UMK, na którym podejmowano liczne i znaczące badania okołokopernikańskie, a także autor wymownej rozprawy „Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu” oraz naukowiec, którego oficjalna i życiowa bibliografia zawiera 550 pozycji (książki, artykuły i recenzje)
• prof. Krzysztof Mikulski, przewodniczący Rady Programowej portalu naukowego Nicolaus Copernicus Thorunensis, wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, prezes Towarzystwa Miłośników Torunia, a także autor cenionej rozprawy habilitacyjnej „Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku”, czy opracowania „Mikołaj Kopernik − środowisko społeczne, pochodzenie i młodość”.

Samorząd Torunia uhonorował medalem pięć toruńskich, prestiżowych i znaczących instytucji, którym patronuje Kopernik i których wieloletnia aktywność ma charakter miastotwórczy:

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika,
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska,
• Specjalistyczny Szpital Miejski im. Mikołaja Kopernika,
• Spółdzielnia Mieszkaniowa “Kopernik”
• ,Fabryka Cukiernicza „Kopernik”.

Kopernikański medal okolicznościowy nadano również toruńskim placówkom oświatowym:

• I Liceum Ogólnokształcącemu im. Mikołaja Kopernika,
• Szkole Podstawowej nr 7 im. Mikołaja Kopernika,
• Przedszkolu Miejskiemu nr 13 im. Mikołaja Kopernika.

W kolejnej grupie uhonorowanej medalem znalazły się instytucje: Muzeum Okręgowe w Toruniu i Centrum Popularyzacji Kosmosu „Planetarium Toruń” oraz Wojciech Orliński, o którym poniżej, i Janina Mazurkiewicz – kustosz Muzeum Kopernika, której życie i praca w genialny sposób dopełniła troska o toruńskie dziedzictwo kopernikańskie, dbanie o rozwój nauki i dokonanie rzeczy pozornie niemożliwych. Ponadto medal otrzymały miasta kopernikańskie: Kraków, Bydgoszcz, Olsztyn, Włocławek, Grudziądz, Inowrocław, Malbork, Chełmno, Braniewo, Lidzbark Warmiński, Lubawa i Frombork, a także Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki.