Inteligentne nie tylko miasto. Koncepcja smart village
Zrównoważony transport lokalny, wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, dbanie o środowisko naturalne, rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego, dostęp do e-usług i wykorzystywane nowoczesnych technologii do poprawy jakości życia… Brzmi, jak opis idei smart city? Tak, ale nie każdy wie, że taką definicję równie dobrze można by zastosować do opisu koncepcji smart village. Czym są zatem inteligentne wioski?
Smart village, czyli inteligentna wioska, to podejście bazujące na wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi i technologii w celu polepszenia jakości życia, podnoszenia standardu usług publicznych i zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Wdrożenie koncepcji oparte jest z jednej strony na zaspokojeniu potrzeb danego obszaru, a z drugiej na wykorzystaniu jego potencjału. Oznacza to, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania dla inteligentnej wioski – każde z nich musi zostać zindywidualizowane pod kątem uwarunkowań gospodarczych, społecznych, kulturalnych i przyrodniczych danego regionu. Smart village nie mogłoby się także rozwijać, gdyby nie mieszkańcy. Społeczność inteligentnych wiosek współdecyduje o kierunkach rozwoju wsi i współpracuje ze sobą, dążąc do zrównoważonego rozwoju. Smart village oparte są na potencjalne społecznym. Aktywni mieszkańcy podejmują różnorodne inicjatywy, wymieniają informacje, szukają zewnętrznych źródeł finansowania na realizację swoich pomysłów… Dążą do wspólnego celu. To, co charakterystyczne dla polskich smart village to fakt, że władze wyrastają najczęściej właśnie z tych lokalnych społeczności.
Rozwiązania smart village stosowane są w trzech głównych dziedzinach[1]. To przede wszystkim usługi publiczne, które w inteligentnych jednostkach powinny rozwijać się w kierunku wykorzystania sieci internetowych. To właśnie dzięki nim poprawia się dostępność do usług publicznych. Mówimy wówczas o e-zdrowiu czy e-urzędzie. Idea jest prosta – to, co można załatwić przez internet i co nie wymaga osobistego stawiennictwa interesanta, załatwianie jest zdalnie. To duża oszczędność nie tylko czasu, ale także środków finansowych. W tym zakresie mieści się także edukacja zdalna, której gwałtowny rozwój w Polsce wymusiła epidemia, jednocześnie udowadniając, że jest jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie. Społeczność smart village musi mieć także możliwość korzystania z dotacji na OZE oraz rozwiniętego transportu lokalnego. Z usługami publicznymi wiążę się także zarządzanie publiczne, oparte na nowoczesnych rozwiązaniach. Zaliczamy do nich m.in. stosowanie monitoringu wizyjnego, czujników jakości powietrza, czujników napełnienia kontenerów na śmieci czy e-administrację. Ostatnią dziedziną jest przedsiębiorczość, pod którą rozumiemy aktywne organizowanie się społeczności. Przejawami przedsiębiorczych smart village jest chociażby handel detaliczny czy handel on-line, rozwijanie turystyki wiejskiej czy zwrot w kierunku rolnictwa precyzyjnego.
Koncepcja smart village pojawia się także w polityce rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej. Po raz pierwszy określenie to zostało wykorzystane kilka lat temu, w trakcie wdrażania założeń Strategii Europa 2020. Unijna koncepcja inteligentnej wioski to odpowiedź na problemy współczesnych wsi – depopulację, starzejące się społeczeństwo, niedoinwestowanie, wyludnienie, przepaść cyfrową i niewystarczającą liczbę ofert pracy. Istotą są innowacyjne działania, kreowane przez społeczność. Narzędzia UE, wspierające rozwój smart village, to m.in. program Leader i Leader+, mające na celu polepszanie potencjału rozwojowego terenów wiejskich.
Podsumowując, podstawą do formułowania koncepcji smart village jest niewątpliwie koncepcja smart city. Inteligentne miasta to fenomen, którego rozwiązania implementowane są grunt wielu innych projektów. Rozwój smart city oparty jest współcześnie przede wszystkim o trzy filary: ICT, wiedzę oraz środowisko[2]. Kluczowym założeniem smart city, o czym już wiemy, jest dążenie do poprawy jakości życia, poprawy jakości świadczenia usług oraz zwiększenia kapitału jednostki miejskiej poprzez wykorzystanie postępu technologicznego i potencjału społeczeństwa obywatelskiego. Identyczną definicję moglibyśmy wykorzystać do opisu założeń koncepcji smart village. Cel jest wspólny, różne są drogi do jego osiągnięcia. Smart city bazuje głównie na innowacjach technologicznych, podczas gdy smart village – na innowacjach społecznych, bo to lokalna społeczność jest w tym wypadku animatorem zmian[3]. Ostatecznie chodzi jednak o to, aby żyło się lepiej. Po prostu.
[1] Inteligenta wieś, red. Ryszard Kamiński, Leszek Leśniak
[2] Danuta Guzal-Dec, Inteligentny rozwój wsi – koncepcja smart village: założenia, możliwości i ograniczenia implementacyjne
[3] J.w.
