Jak mądrze zarządzać wodą w mieście? Smart city ma odpowiedź

Postępująca urbanizacja i metropolizacja stawia przed miejskimi przedsiębiorstwami wodociągowymi duże wyzwania. To z jednej strony rosnące wymagania, dotyczące jakości oczyszczania wody i stopnia oczyszczania ścieków, a z drugiej konieczność ciągłej optymalizacji procesów zarządzania. W odpowiedzi na wyzwania współczesności, po raz kolejny, przychodzą rozwiązania w duchu smart city. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Woda słodka stanowi zaledwie 2,5 proc. zasobów wodnych ziemi. Problem deficytu wody i związanego z nim zjawiska suszy nasila się w ostatnich latach bardzo gwałtownie. Wpływają na to nie tylko zmiany klimatu, ale także chaotyczny proces urbanizacji. Problem z narastającym deficytem wody dotyka także polskie miasta. Remedium na te problemy mogą okazać się rozwiązania, zaczerpnięte z koncepcji smart city. Chodzi nie tylko o codzienne oszczędzanie wody, ale przede wszystkim o wodny recykling, przeprowadzany na poziomie zarządzania jednostkami miejskimi. Na popularności zyskuje koncepcja tzw. miasta-gąbki, w którym zużyta woda po oczyszczeniu nie zostaje usunięta, ale jest zatrzymywana. W praktyce polega to m.in. na rozszczelnieniu betonowego i asfaltowego podłoża parkingów czy chodników w miastach, dzięki czemu woda może wsiąkać w grunt. Przy tym istotne jest, aby jednocześnie wdrażać koncepcje zielonego miasta, czyli dbać o miejską zieleń, która także przyczynia się do zatrzymywania wody – zapobiega obniżaniu się poziomu wód gruntowych i pozytywnie oddziałuje na zjawiska retencyjne. W tym kontekście ciekawym rozwiązaniem są także ogrody deszczowe, w których stosuje się roślinność hydrofitową, czyli taką, która lubi wodę. Dla terenów szczególnie „uszczelnionych” to dobry sposób, aby odprowadzić nadmiar opadów. Ciekawym rozwiązaniem jest także projektowanie kanalizacji burzowej w taki sposób, aby woda nie odpływała do rzek, gwałtownie zwiększając ich poziom, ale powoli – za pośrednictwem systemu drenów – była odprowadzana do gruntu.

Należy sobie jednak zdawać sprawę, że dążenie do osiągnięcia idei smart water to nie tylko efektowne rozwiązania, widoczne gołym okiem. To przede wszystkim inteligentne zarządzanie sieciami wodno-kanalizacyjnymi. Najistotniejsze w tym kontekście jest budowanie wysoko wydajnych oczyszczalni ścieków tak, aby idea recyklingu ścieków i zasada wielokrotnego wykorzystywania zasobów wodnych stawała się coraz bardziej realna. Ścieki w krajach wysoko rozwiniętych coraz częściej wykorzystywane są do generowania energii czy wody na użytek przemysłowy. Zarządzanie gospodarką wodno-ściekową w smart city to także zachęcanie mieszkańców do inwestowania w rozwiązania proekologiczne, m.in. w budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, wdrażanie systemu recyklingu wody szarej czy gromadzeniu deszczówki. Wiele miast, w tym także Toruń, przewiduje dotacje na tego typu inwestycje.

Rozwiązaniem z zakresu zarządzania siecią wodociągową, dedykowanym dla smart city, jest tzw. SmartFlow. To system, który zbiera dane z czujników rozmieszczonych w sieci wodociągowej na obszarze miasta, a następnie je analizuje i przetwarza. Można dzięki temu natychmiast reagować na drobne awarie czy wycieki, znacząco zwiększając tym samym niezawodność miejskiego systemu wodociągowego. Inteligentne wodociągi, stosowane m.in. we Wrocławiu czy Gliwicach, nie tylko poprawią jakość życia mieszkańców, ale także (a może przede wszystkim) pozwalają oszczędzać wodę i optymalizować pracę sieci. Oprogramowanie takich inteligentnych systemów pozwala ponad to przewidywać nadmierne szczyty zużycia wody i zapobiegać ich niedoborom. Innym kierunkiem, jak przekonuje dr Stanisław Rybicki[1], może być zastępowanie układów redukujących ciśnienie wody urządzeniami do zamiany energii tej wody w energię elektryczną, dzięki czemu można zmniejszyć tzw. odcisk ekologiczny miasta.

Polskie przedsiębiorstwa wodociągowe sukcesywnie wdrażają nowe rozwiązania, oparte na nowoczesnych technologiach eksploatacji i zarządzania. To kolejny obszar, w którym standardy smart city doskonale się sprawdzają.

[1] Stanisław Rybicki, Nowe technologie oczyszczania wody i ścieków wobec idei Smart Cities