Bloki zamiast zielonej enklawy? “Ręce precz od Wrzosowiska”

Park Naturalny Wrzosowisko to przyrodniczo-historyczna perełka w środku miasta. Już niedługo zamiast śpiewu ptaków mieszkańcy będą mogli jednak usłyszeć w tym miejscu dźwięk pił mechanicznych, ścinających stuletnie dęby. Chrapkę na ten teren ma TZMO, a miastu w to graj – rozpoczęło się już tworzenie projektów planu zagospodarowania. „Nie poddamy się, jak będzie trzeba, przykujemy się łańcuchami do drzew”, twardo deklarują mieszkańcy.

Zielona enklawa, zlokalizowana pomiędzy ulicami Storczykową, św. Jana Bosco i Ugory, nierozerwalnie związana jest z historią Twierdzy Toruń. Znajdują się tu dwa schrony piechoty z 1889 r. i rowy przeciwczołgowe, kopane prawdopodobnie przez przywiezione ze Stutthofu Żydówki. Na tym terenie trwały też zacięte walki i to właśnie tutaj Niemcy przebijali się z okrążenia tuż przed wyzwoleniem Torunia. Ślady po walkach zniknęły, a na ich miejsce powróciła przyroda – i to nie byle jaka. Las pełen jest gatunków chronionych, m.in. turzyc, mchów i porostów. Lucjan Rutkowski, lokalny przyrodnik, wystosował wniosek o zachowanie tego terenu ze względu na wyjątkowe walory krajobrazowo-przyrodnicze. Co więcej, Psie Pole pełni funkcję integrującą lokalną społeczność.

– Mobilizacja mieszkańców, skupionych wokół Psiego Pola i dostrzegających jego wyjątkową wartość, to zagadnienie z obszaru psychologii miejsca, którym zainteresowała się m.in. prof. Maria Lewicka. To fenomen na skalę krajową pokazujący, jak miejsce może połączyć obce do tej pory osoby we wspólnym celu – podkreśla Krzysztof Strzemeski, przedstawiciel Stowarzyszenia Zielone Wrzosy.

Mieszkańców zbliżyła do siebie walka o Wrzosowisko, wobec nadciągającego ze strony deweloperów zagrożenia, ale nie tylko. Troska o las sprawiła, że jest on postrzegany jako wspólne dobro i wykształciła w mieszkańcach poczucie odpowiedzialności za zachowanie terenu dla przyszłych pokoleń. Odpowiedzialności, której – jak twierdzą – brakuje włodarzom.

– Zakłada się w środku miasta mikroskopijne łąki kwietne, namawia do retencjonowania wody w ogródkach, tworzy ogrody deszczowe dla poprawy miejskiego klimatu… A zaraz pod nosem mamy las z naturalnym mikroklimatem, bór sosnowo-dębowy, który zamiast zostać poddany ochronie – ma iść pod piły? Takie plany to barbarzyństwo i stanowczo przeciwko nim protestujemy. Ręce precz od Wrzosowiska – mówi Jacek, jeden z członków stowarzyszenia.

Mieszkańcy nie chcą od miasta pomocy w dbaniu o Psie Pole. Sami zorganizowali się, aby utrzymywać teren w czystości. Postawili kilka pojemników na odpady i samodzielnie wymieniają w nich worki, zbierają też śmieci z alejek spacerowych.

– Myślimy o tym, żeby postawić tabliczki informujące m.in. o historii tego miejsca, chcielibyśmy też organizować rodzinne pikniki. Nie potrzebujemy w tym celu wsparcia finansowego miasta. Jedyne, czego chcemy, to aby zostawili to miejsce w spokoju – dodaje kolejny członek stowarzyszenia.

A szanse na to maleją. W połowie stycznia Rada Miasta Torunia przystąpiła do wprowadzenia zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu. Zgodnie ze studium został on wskazany jako obszar usług publicznych w zieleni oraz obszar usług w zieleni.

– W stosunku do terenu zadrzewionego, graniczącego od strony północno-wschodniej z obszarem Fortu VI, Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków polecił teren działki przeznaczyć na usługi z zakresu opieki medycznej w połączeniu z funkcją zieleni oraz dopuścił wprowadzenie nowej zabudowy usługowej (pod warunkiem pozostawienia bez zabudowy stoku bojowego Fortu VI) oraz zabudowę wolnostojącą, wkomponowaną w istniejące zadrzewienia: 2-kondygnacyjną o wysokości do 8 m – informuje Anna Kulbicka-Tondel, rzecznik prasowy prezydenta miasta Torunia.

Oznacza to, że teren pomiędzy Matopatem, boiskiem a schronem J-12, zniknie. Teren ze stuletnim dębem Tomaszem, Księżycową Polanką (doskonałą do obserwacji gwiazd) i leśnymi mieszkańcami, jak chociażby wiewiórkami pospolitymi. Miasto nie kryje, kto ma zakusy na zagarnięcie tego obszaru.

– W toku prowadzonej procedury planistycznej (…) wpłynął wniosek przedsiębiorstwa TZMO S.A. o przeznaczenie terenu pod usługi z zakresu opieki medycznej i zdrowotnej oraz pod zabudowę mieszkaniową dla osób starszych, a także wnioski o rozbudowę istniejących obiektów o funkcji usług publicznych – informuje Anna Stasiak, dyrektor Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Toruniu.

TZMO już w lipcu 2020 r. wystąpiło z wnioskiem o zmianę planów miejscowych mając na uwadze, jak twierdzą, „że teren zasługuje na zagospodarowanie służące zarówno lokalnej społeczności, jak i wszystkim mieszkańcom Torunia”. 

– Na terenie inwestycji planowanych jest dziewięć kameralnych dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych, w każdym po 5 apartamentów. Ścieżki spacerowe łączące budynki otoczone będą zielenią i rabatami. Zabudowa mieszkaniowa wkomponowana będzie w istniejącą przyrodę. Kompleks domów seniora stanowić będzie otwarty i uporządkowany parkowy teren, dostępny dla mieszkańców Wrzosów i Torunia – zdradza szczegóły inwestycji Marlena Łucka, pełnomocnik prezesa zarządu ds. inwestycji TZMO S.A.

Zapytaliśmy TZMO, jak w związku z troską o potrzeby lokalnej społeczności, odbierają jej protesty, dotyczące planowanej inwestycji. Pytaliśmy także, czy liczą się z koniecznością wycinki drzew oraz czy konfrontowali, np. w formie otwartej dyskusji, swoje plany z oczekiwaniami mieszkańców. Niestety, na żadne z tych pytań nie uzyskaliśmy konkretnej odpowiedzi.

Plany miejscowe zakładają co prawda zachowanie ciągłości zieleni fortecznej i maski leśnej w południowej części, objęcie ochroną Fortu VI i rowów przeciwczołgowych oraz odtworzenie historycznego wyglądu schronów piechoty i tradytora T-9. Nie zmienia to jednak faktu, że na funkcję rekreacyjną ma pozostać zaledwie 52 proc. terenu. Na jakim etapie są prace?

– Obecnie tworzony jest projekt planu wraz z prognozą oddziaływania jego ustaleń na środowisko. Po jego sporządzeniu wnioskodawcy – w tym mieszkańcy osiedla Wrzosy – zostaną poinformowani o przyjętych rozwiązaniach planistycznych. Przewiduje się, że nastąpi to do końca czerwca – podsumowuje Anna Kulbicka-Tondel.

Mieszkańcy ubolewają, że nikt nie zorganizował w tej sprawie konsultacji społecznych i zamiast wziąć pod uwagę ich głos – informuje się tylko o podjętych decyzjach. Członkowie Stowarzyszenia Zielone Wrzosy są jednak zdeterminowani, aby zapobiec zabetonowaniu zielonych płuc Torunia. Jasno deklarują, że nie zamierzają się poddać, a jeśli będzie trzeba – przykują się łańcuchami do drzew, skrzykną celebrytów i nagłośnią sprawę na całą Polskę.

Fot. Łukasz Piecyk