Kongres Kopernikański z zakazem zgromadzeń? Rzecznik Praw Obywatelskich reaguje

Jednym z istotnych punktów obchodów Roku Kopernikańskiego, czyli 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w 2023 roku jest Światowy Kongres Kopernikański. Zgodnie z ustawą o Akademii Kopernikańskiej takie wydarzenie odbywa się raz na 5 lat. Przepisy zawierają jednak także jeden dość kontrowersyjny zapis.

Chodzi o artykuł 76, w którym zapisano, iż od 72 godzin przed rozpoczęciem Kongresu do 48 godzin po jego zakończeniu na terenie Torunia nie będzie można organizować spontanicznych zgromadzeń. Kongres ma potrwać od 19 do 23 lutego. Wątpliwości w sprawie tego przepisu zgłosił rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek.

Wydaje się, że ewentualnym zagrożeniom porządku publicznego mogłaby w sposób wystarczający przeciwdziałać policja i inne służby, podejmując w sposób następczy decyzje na podstawie konkretnej oceny ryzyka, tak jak ma to miejsce w innych przypadkach – napisał rzecznik do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

Wiącek wskazuje w swoim liście, iż przepis ten może łamać swobody konstytucyjne. Wybiórczo traktuje się zgromadzenia, o których wcześniej zawiadamia się gminę (te mogą się odbywać) oraz wydarzenia organizowane spontanicznie, mimo że Konstytucja chroni oba typy zgromadzeń w takim samym stopniu.

Nie sposób też ustalić, czym kierował się prawodawca, wprowadzając takie rozwiązanie w związku z pierwszym Kongresem, a zarazem przyjmując, że zgromadzenia spontaniczne nie stanowią zagrożenia dla kolejnych – dodaje rzecznik.

W liście podkreśla się także fakt, iż ograniczenia miałyby obowiązywać łącznie przez 8 dni, co zdaniem RPO nie znajduje podstaw w konieczności ochrony porządku publicznego i nie jest proporcjonalny do skali wydarzenia. Rzecznik stwierdza, iż przepisy ustawy o Akademii Kopernikańskiej mogą naruszać zasady wynikające z art. 2 Konstytucji RP oraz wolności zgromadzeń (art. 57 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji).

Sprawa została przekazana do Kancelarii Prezydenta RP, skąd odpowiedź nadeszła kilka dni temu. Stwierdzono w niej, że przepisy ograniczające możliwość organizowania zgromadzeń nie łamią Konstytucji, nie oznaczają iż Kongres jest objęty szczególną ochroną przed krytyką, zaś ich wprowadzenie jest zasadne z racji występowania podwyższonego ryzyka terrorystycznego.

Regulacja zawarta w art. 76 ustawy o Akademii Kopemikańskiej mieści się w granicach swobody regulacyjnej przysługującej ustawodawcy – pisze Kancelaria Prezydenta RP.

Celem Kongresu Kopernikańskiego ma być wymiana informacji, doświadczeń oraz wyników najnowszych innowacyjnych badań naukowych z ostatnich 5 lat z zakresu astronomii, ekonomii oraz medycyny. Jego organizatorem jest Centrum Badań Kopernikańskich UMK. Zwróciliśmy się do niego z pytaniami w sprawie tych przepisów. Gdy otrzymamy odpowiedź, wrócimy do tematu.