Rak piersi jest uleczalny. Podstawą jest profilaktyka

Październik na całym świecie jest Miesiącem Świadomości Raka Piersi. Organizowane są akcje i kampanie związane z profilaktyką, diagnostyką oraz leczeniem nowotworów. Różowy Październik organizowany jest na świecie od 1985 roku.

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet na świecie. Jedna czwarta nowotworów to właśnie rak piersi. Co roku raka piersi rozpoznaje się u blisko 1,7 miliona kobiet, a dla ponad pół miliona z nich jest już za późno.

Podstawą w walce z rakiem piersi jest profilaktyka. W Polsce od 2006 roku prowadzony jest populacyjny program badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Z mammografii skorzystać mogą kobiety w wieku 50-69 lat, które w ciągu 2 lat nie miały wykonywanego tego badania.

– Jestem pacjentką onkologiczną – mówi Magdalena Noga. – Z punktu widzenia osoby cały czas walczącej z nowotworem, zauważam, że im szybsza reakcja na badania, czyli mammografię, USG czy ginekologiczne, tym większa szansa wyzdrowienia. Po prostu im komórek rakowych będzie mniej, tym proces leczenia zdecydowanie krótszy. Jeżeli nie będziemy się regularnie badać, to możemy coś przegapić. Dlatego ważna jest systematyczność. Jeżeli już usłyszymy, że jesteśmy chore, to moim zdaniem trzeba zaufać lekarzom. Mogę się wymądrzać w różnych dziedzinach, ale w leczeniu całkowicie im zaufałam. Teraz jest mnóstwo programów bezpłatnych. Korzystajcie z tego, póki macie na to czas, bo może się okazać, że jest już za późno. Profilaktyka jest najważniejsza w tej chorobie. Jeżeli kochacie jak ja życie, a na pewno tak jest, to przeciwstawcie się wszelkim przeciwnościom losu, bo trzeba tego raka wytępić, jeżeli już się pojawi. Badajcie się regularnie.

Postępy medycyny w wykrywaniu raka są ogromne. Obecnie najbardziej rozwijającą się dziedziną diagnostyki laboratoryjnej są badania genetyczne. Badanie genów pozwala na profilaktykę chorób na wczesnym etapie, a także w razie zachorowania na dobranie odpowiedniej i skutecznej metody leczenia. Genetyka pozwala także określenie prawdopodobieństwa zachorowania. Od 2001 roku w Toruniu funkcjonuje Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Pracownia Genetyki Nowotworów, gdzie przeprowadzane są badania genetyczne.

– Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego przez 22 lata istnienia zdiagnozowaliśmy około 40 tysięcy pacjentów – mówi Joanna Jarkiewicz-Tretyn, prezes Pracowni Genetyki. – Jeśli chodzi o raka piersi, to badanych jest w tej chwili szereg mutacji genetycznych. Najczęstszą jest mutacja w genie BRCA 1 i BRCA 2. Popularnie zwanym genem Angeliny Joli. Jego mutacja na pewnym etapie życia może spowodować, że ryzyko zachorowania na raka piersi sięga nawet 80 proc, a na raka jajnika nawet 40-50 proc. Badamy jeszcze szereg innych genów, ale te dwa są kluczowe. Mutacje możemy odziedziczyć po przodkach lub mogą one powstać w naszym DNA. My właśnie zajmujemy się tą gałęzią tak zwanych nowotworów dziedzicznych. Zgłaszają się do nas panie, w których rodzinach chorowały ciocia, siostra, babcia, dziadek czy kuzynostwo. Lekarz genetyk kliniczny tworzy takie drzewo, rodowodowo-kliniczne. Wypytuje pacjenta, co się w rodzinie działo, jakie były zachorowania i w jakim wieku. Na tej podstawie zleca badań genetyczne. Pacjentka, która ma mutację genetyczną, musi być poddana zabiegom profilaktycznym.

Od 2002 roku na terenie Polski w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych były realizowane trzy projekty opieki nad tymi rodzinami, gdzie wykryto mutację genetyczną, bądź też w rodzinie nastąpiła kulminacja zachorowań na nowotwory. Badania mutacji w obrębie genów BRCA dla pacjentek z grup ryzyka są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, o ile pacjentka otrzyma odpowiednie skierowanie od lekarza onkologa lub genetyka w ramach poradnictwa onkologicznego. Najpierw należy otrzymać skierowanie wystawione przez lekarza rodzinnego lub lekarza specjalistę, z informacją o wskazaniach do badań DNA.

– U takich kobiet wykonuje się o wiele częściej i stosunkowo w młodszym wieku, takie badania jak USG piersi i przede wszystkim rezonans magnetyczny piersi przynajmniej raz na rok – mówi Joanna Jarkiewicz-Tretyn. Te osoby i rodziny objęte są taką opieką profilaktyczną przez poradnię genetyczną.

Kobietom z grupy najwyższego ryzyka może zostać zaproponowana prewencyjna adneksektomia (profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów) bądź mastektomia (profilaktyczne usunięcie piersi), które najskuteczniej zapobiegają zachorowaniu na raka. Takiemu zabiegowi poddała się pani Maja.

– Dlaczego warto to zrobić? Mogę powiedzieć, że ja już żyję dłużej niż moja babcia, która nie mogła o profilaktykę zadbać. Wszystkie kobiety w mojej rodzinie są obciążone genem BRCA1. Dzięki tej wiedzy ja po prostu mogłam przejść operacje profilaktyczne i uciekłam przed chorobą. Tak naprawdę wygrałam życie. Mieszkając w Toruniu mamy najlepszą w Polsce poradnię genetyki nowotworów. Wystarczy tylko chcieć skorzystać z ich wiedzy. Trzeba się badać i przynajmniej raz w roku kontrolować. Choroby nowotworowe są do zwalczenia pod warunkiem, że są odkryte wcześnie.

Jeżeli badania genetyczne mają być refundowane, to bardzo ważne jest, by lekarz wystawiający skierowanie miał podpisaną umowę z NFZ. To nie może być skierowanie z prywatnego gabinetu.