Trwa spis powszechny. Sprawdzamy, dlaczego udział w nim jest taki ważny?

Zostało już coraz mniej czasu, aby wziąć udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021. Rozpoczął się on 1 kwietnia i potrwa do 30 września 2021 r. Przypominamy, że zgodnie z ustawą o statystyce publicznej udział w spisie jest obowiązkowy. Sprawdzamy, dlaczego jest to takie ważne oraz co zrobić, aby się spisać.

Spisy powszechne to jedne z najważniejszych badań z zakresu statystyki ludności. Obowiązkiem spisowym objęty jest każdy mieszkaniec Polski, w tym także osoby bezdomne, cudzoziemcy oraz Polacy przebywający za granicą, którzy nie wymeldowali się z pobytu stałego w Polsce.

– Narodowy spis powszechny jest fotografią społeczeństwa pokazującą, jak żyjemy i jak na przestrzeni lat zmienia się struktura społeczna, demografia i warunki życia – tłumaczy Małgorzata Górka, kierownik wydziału Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Badań Regionalnych w Urzędzie Statystycznym w Bydgoszczy. – Pytania dotyczą m.in. wieku, stanu cywilnego, wykształcenia, zawodu, aktywności ekonomicznej, niepełnosprawności, charakterystyki etniczno-kulturowej czy migracji. Ważne, aby pamiętać, że przetwarzane w ramach spisu dane są poufne i podlegają szczególnej ochronie, a osoby wykonujące prace spisowe zobowiązane są do zachowania tajemnicy statystycznej. 

Wiele osób zastanawia się, jaki cel ma udział w spisie i czemu jest to takie ważne. Przede wszystkim zebrane w trakcie spisu dane będą mogły zostać wykorzystane przez samorządy w procesie ubiegania się o dotacje krajowe i unijne. W większości naborów wielkość dotacji uzależniona jest od liczby mieszkańców czy potencjalnych beneficjentów danej inwestycji. Takie dane – dotyczące stanu i struktury ludności czy rozkładu przestrzennego populacji – pozyskiwane są właśnie w trakcie spisu.

– Dotacje obliczane są według liczebności populacji. Jest to bardzo wrażliwy temat dla samorządów terytorialnych, ponieważ wynikają z niego konkretne środki i nakłady finansowe, konieczne dla prowadzenia statutowej działalności gmin – dodaje Małgorzata Górka.

Gminy korzystają z wyników spisu, określając m.in. wskaźniki zwodociągowania i skanalizowania, na podstawie których mogą aplikować o dotacje na inwestycje w infrastrukturę wodno-ściekową. Podobnie środki finansowe rozdzielane są na wyższych szczeblach, m.in. resortowych. Przykładowo, poziom finansowania zadań oświatowych uzależniony jest od liczby i wieku dzieci, czyli od danych z dziedziny struktury demograficznej, zbieranych w ramach spisu powszechnego. Co więcej, z danych statycznych korzystają także inwestorzy i przedsiębiorcy.

– Jeśli chcemy, aby przedsiębiorcy rozwijali racjonalnie swoje firmy, powinniśmy dostarczać im rzetelnych danych do planowania i rozwoju – podkreśla Małgorzata Górka.

Obowiązkowa metoda, za pośrednictwem której realizowany jest spis, to samospis internetowy. Można go dokonać w interaktywnej aplikacji, dostępnej na stronie www.stat.gov.pl. Wypełnienie formularza jest intuicyjne i nie powinno sprawiać trudności. W razie problemów zawsze można skontaktować się z infolinią (22) 279-99-99 i uzyskać wsparcie w wypełnianiu formularza. Na stronie spis.gov.pl znajdziemy też najważniejsze informacje o badaniu. W sytuacji, gdy ktoś nie będzie w stanie spisać się samodzielnie, metodami uzupełniającymi są wywiad telefoniczny lub bezpośredni, przeprowadzany przez rachmistrza spisowego. Jeżeli chcemy dokonać spisu od razu, to można od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-18.00 zadzwonić na infolinię spisową (22) 279-99-99 i spisać się prze telefon. Można także odwiedzić punkt spisowy urzędzie gminy lub oddziale urzędu statystycznego. Gminy organizują również plenerowe punkty spisowe, w których można się spisać, uczestnicząc w koncercie czy wystawie.

– Osoby, które nie spisały się przez internet, w punkcie spisowym lub na infolinii, mogą spodziewać się telefonu od rachmistrza lub jego osobistej wizyty w domu – podsumowuje Małgorzata Górka. – Zgodnie z zapisami ustawy o narodowym spisie powszechnym nie możemy odmówić udzielenia odpowiedzi rachmistrzowi, który do nas zadzwoni.

Warto na koniec pamiętać o tym, że udział w spisie jest obowiązkowy. Wynika to bezpośrednio z ustawy o statystyce publicznej. Art. 57 tej ustawy wskazuje jasno, że odmowa wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym zagrożona jest karą grzywny.