Toruń zbrodnią stoi. Trwa Gwiazdozbiór Kryminalny [ZDJĘCIA]

Czołowi „kryminaliści”, debiuty, blogerzy, spotkania, wykłady i warsztaty. Wszystko wokół zbrodni, tajemnicy, ale nie tylko od strony literackiej, także tej naukowej, śledczej i moralnej.  Przez kilka najbliższych dni Toruń będzie stolicą polskiego kryminału. Ruszył Ogólnopolski Festiwal Premier i Debiutów Gwiazdozbiór Kryminalny Kujawy i Pomorze.

To, co wyróżnia toruński festiwal, to różnorodność tematów – od warsztatów detektywistycznych dla dzieci przez spotkania autorskie z pisarzami, poznawanie tajników prowadzenia śledztwa po tematy kryminalne wyłącznie 18+. Do tego przyznanie nagrody za najlepszy debiut roku.

Cieszę się, że nasz festiwal wyróżnia nowe talenty i debiuty – mówi Danetta Ryszkowska-Mirowska, dyrektor Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. – Zauważmy: Grzegorz Dziedzic, pierwszy laureat, Julia Łapińska – laureatka drugiej edycji. Co więcej, Julia została nominowana do Nagrody Wielkiego Kalibru już po raz drugi z rzędu, co świadczy o tym, że nasz festiwal otwiera drzwi do ogólnopolskiej kariery.

Zawsze trudno wybrać dobrą powieść kryminalną – zauważa Robert Małecki, pisarz, autor kryminałów i współorganizator festiwalu. –  Ale przy tym sporym zainteresowaniu czytelniczym, jednocześnie też rosnącym gronie autorów, jeśli chodzi o twórczość kryminalną – wypada się pochylić nad tym debiutem i wybrać ten najlepszy po to, żeby nie przepadł w gąszczu różnych innych tytułów.

Co roku pojawia się około 20 debiutów kryminalnych w języku polskim, więc nie jest to zatrważająca liczba. Na szczęście, bo nasi znakomici jurorzy mogą bardzo spokojnie przyjrzeć się każdemu tekstowi, ale oczywiście nie jest łatwo wybrać. W sobotę (20 kwietnia) zostanie wręczona Nagroda Literacka Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego i 25 tysięcy złotych.

Nominowani to: Andrzej Graul za powieść „Inspektor Wołeczek i Żar Czungpalarmy”, Przemysław Kowalewski „Kozioł”, Aleksandra Śmigielska „Oszustka”.

Kogo spotkamy na tegorocznym festiwalu? Gośćmi będą m.in. Mariusz Czubaj, Ryszard Ćwirlej, Julia Łapińska, Zygmunt Miłoszewski, Anna Kańtoch, Przemysław Semczuk i Krzysztof Zajas. Gościem specjalnym będzie Åsa Larsson, mistrzyni kryminału skandynawskiego.

Gwiazdozbiór Kryminalny to również ogólnopolskie premiery: Marek Krajewski, Marta Matyszczak, Robert Małecki i Mieczysław Gorzka.

Robert Małecki otworzył festiwal „Zapadliną”, trzecią powieścią cyklu o komisarz Marii Herman. Seria o policjantach z bydgoskiego Archiwum X staje się czytelnikom tak bliska, jak chełmżyńska seria o komisarzu Bernardzie Grossie. Kiedy następne?

Komisarz Gross i Maria Herman to są cykle powieściowe, więc tutaj nie grozi zamknięcie, nie chciałbym się z tymi bohaterami rozstawać. To zawsze jest trudne dla autora, kiedy formuła się wyczerpuje, więc nie chciałbym doprowadzić do takiej sytuacji. Raczej będę myślał, żeby mieć coś do powiedzenia, jeśli chodzi o komisarz Marię Herman i podkomisarza Olgierda Borewicza. Natomiast nie umiem powiedzieć – kiedy. Myślę, że chwila odpoczynku od tych moich ulubionych zresztą bohaterów będzie mi na rękę. Chcę jeszcze napisać powieści spoza serii, pojedyncze fabuły. Taki jest wstępny plan, ale czy się uda – zobaczymy. Jedno jest pewne – jesienią będzie oczywiście kolejna premiera. 

Festiwalową nowością jest Konstelacja Blogerów, zajmujących się literatura kryminalną i sensacyjną. To od nich często zależy, który tytuł warto poznać, a który zginie wśród wielu innych.

Rozważmy fakt, że jeśli w Polsce każdego roku wydawanych jest około 400 nowych kryminałów, a w Toruniu, na Kujawach i Pomorzu przyznawana jest nagroda za najlepszy kryminalny debiut roku, to z pewnością powieści te są coraz lepsze. Istnieje niesamowita konkurencja, co z kolei podnosi poziom literacki, ponieważ autorzy rywalizują o większą sprzedaż – mówi Danetta Ryszkowska-Mirowska.

Blogerzy nie mieli jeszcze takiego miejsca na festiwalach, nie mieli takiej platformy, na której mogliby wymieniać doświadczenia – dodaje Małecki. – Zawsze byli po prostu publicznością festiwalową. Pomyślałem sobie, że chciałbym to zmienić. Wspólnie z Bartkiem Soczówką (Bliskie spotkania) wypracowaliśmy program tej Konstelacji i to on będzie tym głównodowodzącym. Chcemy rozbudować tą platformę, żeby Toruń stał się nie tylko stolicą kryminału, ale stolicą blogerów zajmujących się powieściami kryminalnymi. 

Jeżeli ktoś dobrze orientuje się w blogosferze i social mediach, to z pewnością wybierze się na spotkania z PigOutem czy Panią z Domu Pogrzebowego (Agnieszka Beczek, tanatokosmetolożka).

Tak różnorodna formuła ma przyciągać czytelników, ale i osoby w ogóle zainteresowane tematyką powieści kryminalnych.

Gdy rozmawiałam z Robertem Małeckim o możliwości zorganizowania w Toruniu festiwalu kryminalnego i przyznawania nagrody za najlepszy kryminalny debiut roku, był to czas po pandemii. Chciałam zrobić wszystko, aby ponownie przyciągnąć czytelników do Książnicy, aby nie obawiali się do nas przychodzić i aby stworzyć społeczność wokół powieści kryminalnej. I udało się to osiągnąć. Dlatego spotkania są rozłożone na cały rok, aby przyciągać czytelników, zachęcać ich do przychodzenia, by byli z nami i interesowali się powieścią kryminalną oraz wszystkim, co się wokół niej dzieje.

Gwiazdozbiór Kryminalny potrwa do 20 kwietnia.

Odbywa się w Mediatece w Młynach, Książnicy Kopernikańskiej i Teatrze Muzycznym. Wstęp na wydarzenia jest bezpłatny. Szczegółowy program TUTAJ.

fot. M. Witt-Ratowska