Słynny portret Kopernika w nowej oprawie
Wczoraj w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego zaprezentowano najsłynniejszy portret Mikołaja Kopernika, zwany portretem gimnazjalnym, w nowej oprawie i zabudowie ekspozycyjnej.
Najbardziej rozpowszechniony w świecie ikonograficzny wizerunek astronoma wywodzi się właśnie z toruńskiego portretu. Z okazji 550. rocznicy urodzin bohatera obraz otrzymał nową oprawę, został też wyeksponowany w sposób podkreślający jego wagę oraz znaczenie dla kultury.
Kiedy zbliżała się 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, zastanawialiśmy się, co możemy zrobić, aby wyszczególnić, wyróżnić, jakiś nowy blask nadać miejscu, a właściwie temu obrazowi, który w tej przestrzeni Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego znajdował się od dawna. I oczywiście pomysły powstały. Muzeum Okręgowe takie pomysły miało, ale bez pomocy przyjaciół pomysły pewnie nie byłyby zrealizowane – mówił prezydent Torunia Michał Zaleski. – Prosiliśmy o tą pomoc panią minister Annę Gembicką, pana wojewodę Mikołaja Bogdanowicza. A przy ich udziale pan premier Mateusz Morawiecki wsparł inicjatywę właściwego wyeksponowania tego pięknego, XVI-wiecznego portretu gimnazjalnego Mikołaja Kopernika. Dzisiaj w pełnej osłonie, w pełnej krasie obraz jest przed Państwem. Bardzo dziękujemy za wsparcie, które otrzymaliśmy
Zadanie zostało zrealizowane przez Muzeum Okręgowe w Toruniu w ramach projektu „W STRONĘ SŁOŃCA. Zabezpieczenie bezcennego obrazu Mikołaja Kopernika wraz z programem inwestycyjnym Muzeum Okręgowego w Toruniu w celu podniesienia kompetencji i jakości oferty programowej instytucji w ramach ogólnopolskich obchodów 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika”. Pozyskano dotację w wysokości 500 tys. zł netto.
Portret Mikołaja Kopernika (tzw. gimnazjalny) zajmuje szczególne miejsce w ikonografii kopernikańskiej, m.in. z uwagi na walory artystyczne dzieła. Od około 1594 r. do początku XX w. obraz znajdował się w Bibliotece Gimnazjum Akademickiego w Toruniu. Po odzyskaniu niepodległości do 1939 r. był przechowywany w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. W czasie okupacji przeniesiono go do Muzeum Miejskiego, zaś na przełomie lat 1944/45 próbowano wywieźć obraz do Niemiec. W 1945 r. odnaleziono go w składnicy w Wyrzysku i wówczas został przekazany w depozyt do zbiorów Muzeum Miejskiego przez I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Toruniu. Obecnie prezentowany jest w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu.
Portret, który powstał w XVI wieku, przedstawia Mikołaja Kopernika mającego ok. 35–40 lat. Uczony ukazany został jako postać o wyrazistych rysach oraz długich, ciemnych i falistych włosach. Charakterystyczne jest ujęcie oczu, z których lewe znajduje się niżej od prawego, co świadczy o pewnych niedociągnięciach warsztatowych u malującego. Ubiór uczonego stanowi czarna sutanna z widocznym białym rąbkiem koszuli oraz czerwony kubrak bez rękawów, podbity białym futerkiem, widocznym przy kołnierzu i ramionach. Tło portretu jest popielate o ciepłym odcieniu.
